Author: EL

Norah Dunphy oedd y fenyw gyntaf i dderbyn gradd ‘Bachelor of Architecture’ ym Mhrydain. Roedd hi’n dod o Landudno yn wreiddiol, a mynychodd Ysgol John Bright yno. Wedi iddi adael yr ysgol, astudiodd hi bensaernïaeth ym Mhrifysgol Lerpwl o dan diwtoriaeth Professor Charles Reilly. Graddiodd hi yn 1926 â gradd mewn pensaernïaeth, yn ogystal â thystysgrif dosbarth-cyntaf mewn Dylunio...

Elizabeth Williams (Y Ferch o’r Sgêr) – (1747-1776) Amser maith yn ôl roedd Mr a Mrs Isaac Williams a’u dwy ferch brydferth Elizabeth a Mari yn byw yn ffermdy Sgêr.Bob blwyddyn roedd pobl yr ardal yn cofio am eu Santes, Mair Magdalen,  gyda Gŵyl y Mabsant. Parti mawr oedd yr ŵyl yn Neuadd y Dref.Roedden nhw’n edrych ymlaen yn fawr at ddawnsio drwy’r nos.Ar noson y parti...

MARGARET A GWENLLIAN DAVIDRoedd Margaret a Gwenllian yn fam a merch oedd yn byw yn Llangadog, Dyfed. Dygwyd achos yn ei herbyn yn 1656 o reibio anifeiliaid gan achosi colledion enfawr. Cyhuddwyd y ddwy o achosi poen gorfforol i’r rhai fyddai’n gwrthod rhoi cardod iddynt. Dedfrydwyd y ddwy i gyfnod byr yn y carchar. Darllen Pellach: Gwrachod Cymru Ddoe a Heddiw– Eirlys Gruffydd (p.32) E....

LOWRI AC AGNES FERCH EVAN Yn Sir Gaernarfon yn 1622, cyhuddwyd Lowri ac Agnes Ferch Evan, ynghyd â’i brawd Rhydderch ap Evan, o reibio Margaret Hughes o Lanbedrog nes iddi farw. Cyhuddwyd y tri o achosi i Mary Hughes, hefyd o Lanbedrog, golli defnydd o’i choesau a’i braich chwith, a’i gallu i siarad. Er ei fod yn bosib mai anghytuno rhwng dau deulu oedd y tu ôl i’r achos, cafwyd y...

MARGARET EVANS Cafodd Margaret Evans ei dwyn o flaen Llys Ynadon Caernarfon yn 1883, gan ei bod wedi cweryla â’i chymdoges Margaret Griffith. Roedd ieir Margaret Griffiths wedi crwydro i iard Margaret Evans, ac aeth Margaret Evans ar ei gliniau a darllen pennod o’r Beibl iddynt gan eu melltithio. Pan gofynnwyd i Margaret Evans ymateb i’r cyhuddiad yn y llys, dwedodd fod Margaret Griffith...

ELEN GILBERT / ANN JONES Cafodd Elen Gilbert, neu Ann Jones, ei chyhuddo o ‘wrachyddiaeth droseddol’ yn Sir Ddinbych yn 1635. Er nad ydym ni’n gwybod pam y cafodd ei chyhuddo, cafodd ei chyhuddo o dwyll hefyd, am iddi hawlio ei bod yn gallu gwella rhai afiechydon nad oedd ganddi’r gallu i’w hiacháu. Yn ôl llyfr Richard Sugget, mi fyddai Ann yn dweud wrth rieni oedd â phlentyn sâl y...

MARGARET FERCH RICHARD Roedd Margaret Ferch Richard yn fenyw oedd yn byw ym Miwmares, drws nesaf i fenyw o’r enw Gwen gwraig Owen Meredith. Aeth Gwen yn sâl, a bu hi’n sâl o ddydd olaf mis Hydref 1654 tan ddiwrnod olaf y flwyddyn honno, pan fu farw. Cyhuddwyd Margaret o reibio Gwen, ac er iddi wadu’r cyhuddiad yn ei herbyn, barnwyd ei bod yn euog gan y Barnwr Edward Bultrode a’i lys....

GOLLY LULLOCKYn mis Awst 1655, cafodd gwraig o’r enw Golly Lullock ei chyhuddo o fod yn wrach. Yn ôl yr achos, roedd wedi rheibio hwch gwerth chwe swllt, ceffyl du gwerth chwephunt, a phedwar mochyn gwerth pum swllt. Robert Williams oedd yn berchen ar yr anifeiliaid, a bu’r anifeiliaid farw ar y deunawfed o Awst. Casglodd Robert Williams chwech o dystion ynghyd, a mynd â Golly i’r llys....

JOAN ROGERYn 1654, cyhuddwyd mam a mab o blwyf Penbre yng Nghwrt y Sesiwn Fawr o fod yn wrachod.  Roedd Joan Roger yn wraig weddw oedd yn byw gyda’i mab di-briod, David John.  Yn mis Ionawr y flwyddyn honno, roedd David John yn dychwelyd adre o ymweld â rhai o’i ffrindiau gyda’i berthynas John Thomas. Gan ei fod hi’n hwyr, arhosodd John Thomas yn nhŷ Joan a David. Ychydig cyn...